Natuurhistorisch & Volkenkundig

NVM Oudenbosch

 Vind hier een mozaïek van de objecten van de maand.

Het object van de maand september 2023 is een Keltisch hoefijzer.

Hoefijzer kader

Het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum heeft Keltisch hoefijzer. Op het eerste gezicht is het vooral oud en roestig. Het is klein van vorm met uitlobbingen. Het is in de jaren '50 opgebaggerd uit de Maas bij Roermond. De lobben wijzen er op dat het van het vroege Keltische type is.

Het paard is al heel lang door de mensen gedomesticeerd. De omstandigheden waar de dieren aan blootgesteld werden door het gebruik als werkdieren veroorzaakten overmatige hoefslijtage en breuken. Gedomesticeerdepaarden worden naar koudere en nattere gebieden gebracht dan hun wilde voorouders. De vreemde ondergrond maakt de hoeven zachter en gevoeliger voor splijten. De hoge snelheden die we paarden laten bereiken, zijn in natuurlijke omstandigheden uitonderlijk. Bovendien zijn ook wegen en gebruik als lastdier oorzaken die veel slijtage aan de hoeven kunnen veroorzaken. De Kelten en Romeinen bedachten oplossingen om hun paarden te beschermen. Grieken gebruikten een soort sandalen van geweven gras, de Romeinen maakten deze van ijzer die werden bevestigd met leren riempjes. Kelten ontdekten dat het mogelijk was om hoefijzers aan te brengen met spijkers in het ongevoelige gedeelte  van de hoeven.

IJzer was rond het begin van de Christelijke jaartelling een belangrijk handelsmateriaal. Versleten ijzeren gebruiksvoorwerpen werden daarom veelvuldig hergebruikt. Er zijn relatief weinig oude hoefijzers overgebleven en zodoende is goed archeologisch onderzoek naar het ontstaan ervan lastig.

In de huidige tijd bevestigen we nog steeds een stuk ijzer aan de paardenhoef met nagels, zoals de Kelten dit deden. We noemen het bevestigen van hoefijzers beslaan. De vorm van een hoefijzer volgt de rand van de hoef, met aan de achterzijde een opening. Er zijn tegenwoordig verschillende soorten hoefijzers die gebruikt worden voor allerlei functies. Hoefijzers bestaan tegenwoordig niet alleen uit ijzer, maar kunnen ook gemaakt worden van aluminium en zelfs van kunsstof.