In december ging een mooi project van start. Maar liefs 71 leerlingen van het Markland College gaan aan de slag met een opdracht: maak een interactieve, educatieve “belevenis” van het vulkanisme-gedeelte van de geologische expositie van het NVMO. In Nederland ligt onder de Waddenzee een reeds miljoenen jaren uitgedoofde vulkaan, maar net over de grens in de Eifel is vulkanisme iets tastbaarder. In januari is een mineraal uit deze omgeving ons object van de maand, hematiet zo’n 13.0000 jaar geleden uitgespuugd door een vulkaan.
Het landschap van de Vulkaaneifel is gevormd door vulkanisme, sedimentaire afzettingen van bondzandsteen en kalkriffen uit het devoon. De magmatische afzettingen bestaan uit gelaagde puimafzettingen en basalt. De vulkaankraters zijn duidelijk in het landschap zichtbaar evenals verschillende maren, cirkelvormige bassins ontstaan na vulkaanexplosies.
Het vulkanisme in de Eifel kwam tot een einde met een enorme vulkaanuitbarsting, die, nadat de magmakamer onder de vulkaan was leeggelopen, leidde tot het instorten van een caldera, waarin de huidige Laacher See bij Nickenich werd gevormd. Dit gebeurde rond 10.980 - 10.960 voor Christus. Vulkanische kegels in het gebied van het huidige meer explodeerden. De lava en het los materiaal dat omhoog werd geworpen vormden gestreepte lagen van tufsteen, puimsteen en as tot en hoogte van 30 meter afgezet op de ringwand van het bassin. Het vulkanische as werd wijd verspreid en word zelfs tot de Oostzee en Italië terug gevonden.
In korte tijd werd ongeveer 16 kubieke kilometer aan los vulkanisch materiaal uitgeworpen. Ter vergelijking, de Vesuvius stootte 79 na Christus slechts een vijfde van deze hoeveelheid uit. Van de Laacher Vulkaan stroomde lava voornamelijk in het Brohltal en liet afzettingen van poreus gesteente achter. Het is niet bekend hoeveel mensen er stierven door de uitbarsting in het dunbevolkte gebied. In een omtrek van vier kilometer werden de bomen weggeblazen.In de afgezette gesteenten komen allerlei mineralen voor. Vulkanisch glas bij contact tussen heet lava en zandsteen, felgroen olivijn in vulkanische bommen en helderblauwe hauyn zijn voorbeelden. Soms is er een microscoop nodig om de kunstwerken die de aarde schiep zichtbaar te maken. Het stukje steen wat we deze maand uitlichten heeft een poreuze structuur en varieert in kleur van bruin tot zwart. Het bestaat uit het mineraal hematiet en is gevonden op de Sattel-Berg bij Nickenich. De kristallen van hematiet kunnen verschillende vormen aan nemen. In dit stuk komt het voor als amorf materiaal en geruite kristallen. Daarnaast kan hematiet ook voorkomen in bolletjes en ijzerroosjes. Het bestaat uit ijzeroxide en is voornoemd naar het Oudgriekse woord haima vanwege de bloedrode streepkleur. In de prehistorie werd het al als pigment gebruikt voor rotstekeningen. In de huidige tijd is het dankzij het hoge ijzergehalte en het algemene voorkomen een belangrijk ijzererts.
In de huidige tijd is de Laacher see een rustig maar met een diameter van 2 kilometer. Echter bij de kratermeren komen nog steeds aanzienlijke hoeveelheden gassen vrij, mogelijk zijn deze afkomstig uit de aardmantel. Volgens huidige studies loopt de magmakamer onder de Laacher See weer vol, maar een volgende uitbarsting wordt pas over enkele duizenden jaren verwacht. Er zijn de laatste jaren wel opmerkelijke seismische activiteiten gemeten. Geen reden tot paniek. Er zijn verschillende geologisch meetstations, en er komen er nog meer. Doordat we de ondergrond steeds beter monitoren zien we ruim op tijd de volgende uitbarsting aankomen
